Het belang van het kind in complexe scheidingen

Valenkamp, M., Sondorp, E., & Montfoort, A. van (2017). Het belang van het kind in complexe scheidingenomslag. Pilot bijzondere curator/gedragsdeskundige in de rechtbank Zeeland-West-Brabant, locatie Breda. Den Haag: Raad voor de rechtspraak. Research Memoranda nr. 1, jrg. 12.
Onderzoek in opdracht van de Raad voor de rechtspraak, uitgevoerd door VanMontfort.

Gedragsdeskundigen als bijzondere curator

Rechters kunnen bij een complexe echtscheidingszaak een bijzondere curator inschakelen, die opkomt voor de belangen van het kind. Van oudsher is dat een advocaat of mediator, maar in Zeeland-West-Brabant is met ingang van 2015 gekozen voor gedragsdeskundigen. Het idee is dat zij vanuit hun expertise beter in staat zijn met kinderen te praten en te achterhalen wat er werkelijk speelt in een gezin.

Pilot

Bij de rechtbank Zeeland-West-Brabant werkten gedurende de proef 12 gedragsdeskundigen volgens de triangulatie-methode: zij praten met het kind, met de ouders afzonderlijk en eventueel met een derde, bijvoorbeeld een leraar. Van elk gesprek wordt een verslag gemaakt en met de betrokkene afgestemd.

De bijzondere curator bekijkt daarna de verslagen, maakt een analyse en formuleert een advies voor de rechter. Soms komen ouders alsnog zelf tot afspraken (bijvoorbeeld over een omgangsregeling) omdat ze door de gesprekken inzicht krijgen in de behoeften van hun kind en de schade die hun ruzies kunnen veroorzaken.

Evaluatie

Rechters vinden dat het inzetten van gedragsdeskundigen als bijzondere curator grote voordelen heeft, omdat zij duidelijk maken wat echt van belang is voor de kinderen en welke gevolgen het ge-drag van de ouders op hun welzijn heeft. Daarmee geconfronteerd staan ouders vaak open voor ver-andering. Bovendien komt de juiste vorm van hulpverlening eerder in beeld. Een nadeel vinden de rechters dat gedragsdeskundigen geen juridische kennis hebben.

Duur van het traject

Van de ondervraagde ouders en kinderen is ruim driekwart tevreden over de aanpak, al vinden ze wel dat het traject lang duurt. De onderzoekers constateren bovendien dat de vergoeding die de ge-dragsdeskundigen krijgen (in het kader van deze proef werden zij net als advocaten ‘toegevoegd’ door de Raad voor Rechtsbijstand) te laag is voor de tijd die zij in elk zaak stoppen.

Toekomst

De familierechters willen op basis van de opgedane ervaringen vaker gedragsdeskundigen inzetten als bijzondere curator, ook elders in het land. Daarbij kunnen ook andere methoden worden toegepast dan in Zeeland-West-Brabant.

Nieuwe werkwijzen bij complexe scheidingen

De proef met de gedragsdeskundigen maakt deel uit van een reeks nieuwe werkwijzen waar de familierechters de afgelopen jaren op kleine schaal mee hebben geëxperimenteerd, allemaal bedoeld om de schade bij kinderen in complexe scheidingen zoveel mogelijk te beperken. De rechters presenteerden daarover in 2016 al een visie-document. Werkwijzen die zich inmiddels hebben bewezen, worden landelijk ingevoerd.