Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum - Woonarrangementen van kinderen

Geurts, T. (2017). Woonarrangementen van kinderen na scheiding, contactverlies met de uitwonende ouder en de effectiviteit van het ouderschapsplan. Bevindingen uit recente promotieonderzoeken. Den Haag: WODC.
Memorandum 2017-1.

In maart 2014 is door de ministeries van Veiligheid en Justitie en Volksgezondheid, Welzijn en Sport een uitvoeringsplan opgesteld om de positie van kinderen in een ‘vechtscheiding’ te verbeteren. Dit plan richt zich op het voorkomen, vroegtijdig signaleren, stoppen en schade beperken van de gevolgen van een vechtscheiding.

In voorliggend literatuuronderzoek wordt nagegaan wat recente promotieonderzoeken voor informatie opleveren die relevant kan zijn voor beleidsontwikkeling in het kader van het uitvoeringsplan.

Ten behoeve van het onderzoek zijn de volgende onderzoeksvragen geformuleerd:

1. Welke gevolgen hebben verschillende woonarrangementen na scheiding op het welbevinden van kinderen en ouders volgens recente promotieonderzoeken?
2. Wat zijn de gevolgen voor kinderen van weinig of geen contact met één ouder na de scheiding en (zo mogelijk) wat is de omvang van het contactverlies?
3. Wat zijn de oorzaken van contactverlies met één ouder na scheiding?
4. Wat leveren recente promotieonderzoeken voor inzichten op over hoe ‘vechtscheidingen’ en uiteindelijk contactverlies tussen ouder en kind kunnen worden voorkomen (preventie)?

Contactverlies

De meest recente cijfers, uit 2013, laten zien dat ongeveer 12 procent van de kinderen in de leeftijd van 12 tot en met 16 jaar na de scheiding helemaal geen contact meer heeft met de vader. Verlies van contact met de uitwonende ouder kan vele oorzaken hebben.

Een van de redenen kan zijn dat het kind geen contact meer wil. Soms om ‘legitieme’ redenen (huiselijk geweld, verwaarlozing enzovoorts), maar soms is niet geheel duidelijk waarom het kind geen contact meer wil. Dit laatste zou kunnen voortkomen uit indoctrinerende gedragingen van de ‘inwonende’ ouder, die het contact met de uitwonende ouder afkeurt.

Preventie vechtscheiding en contactverlies

Geen van de promotieonderzoeken heeft zich rechtstreeks gericht op de vraag hoe vechtscheidingen voorkomen kunnen worden. De onderzoeken beperken zich tot één instrument hiertoe: het ouder-schapsplan. De beschikbare evaluaties van het ouderschapsplan zijn echter ontoereikend voor het trekken van definitieve conclusies over het doelbereik van het ouderschapsplan.

Tot slot worden in de proefschriften en aanverwante literatuur wel nog een aantal alternatieven genoemd ter voorkoming van een vechtscheiding, zoals mediation, voorlichting, educatie en relatieon-dersteuning. De conclusie van de auteur op grond van de bestudeerde onderzoeken is, dat het voor deze alternatieven nog valt te bezien of ze in Nederland ook daadwerkelijk effectief zouden kunnen zijn.